Impeachment: de Senaat is aan zet. Hoeveel zin heeft het?

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden stemde gisteren voor impeachment van President Trump, vanwege aanzetten tot een opstand. Voor de tweede keer in 13 maanden. Met 232 voor en 197 tegen. 10 Republikeinen die ook voor stemden. Trump is dus officieel impeached, maar dat betekent nog niet dat hij ook wordt afgezet. Dat is namelijk aan de Senaat. Een stemming door de Senaat kan beter worden gezien als een soort rechtszaak: de Senaat kan Trump veroordelen of vrijspreken. Maar wat heeft dit allemaal nog voor zin, als hij toch al bijna vertrekt? Kan de Senaat iemand uit zijn ambt zetten die het Witte Huis al heeft verlaten? En kan de Senaat voorkomen dat Trump meedoet aan toekomstige verkiezingen?

Timing

Om te beginnen is het al onduidelijk wanneer de Senaat stemt over impeachment. De Senaat is namelijk met reces tot 19 januari, de dag voor de inauguratie van Joe Biden. Mitch McConnell, (nu nog) Senate Majority Leader, liet weten dat hij niet van plan is de Senaat eerder bijeen te roepen. Als meerderheidsleider bepaalt hij de Senaat’s agenda. Hij zou het initiatief tot impeachment wel toejuichen en laat het open of hij zelf voor of tegen gaat stemmen.

 

Majority Leader en Minority Leader

Later deze maand, als de twee pas gekozen Democratische Senatoren uit Georgia zijn geïnaugureerd, hebben de Republikeinen geen meerderheid meer in de Senaat, en gaat de positie van Majority Leader naar de Democraten. Waarschijnlijk wordt de Democraat Chuck Schumer, nu Minority Leader, de nieuwe Majority Leader. En Mitch McConnell neemt dan de functie van Minority Leader over. Ze ruilen dus eigenlijk van positie. Zonder die Democratische meerderheid lijkt een stemming vanuit Democratisch oogpunt al helemaal zinloos. Hoe sneller hoe beter is dus niet van toepassing. Een snelle stemming over impeachment kan ook nog eens kostbare tijd verspillen in Biden’s eerste weken. Tijd die ook besteed kan worden aan Biden’s aanpak van de coronacrisis, diens economische plannen, en goedkeuring van zijn benoemingen voor zijn Kabinet. Allemaal zaken waar de Senaat zich ook over moet buigen.

 

Voordat het überhaupt tot een stemming in de Senaat komt, moet House Speaker Nancy Pelosi de impeachment stukken naar de Senaat sturen. Zij wil nog niet zeggen wanneer ze dat doet. Als de Senaat de impeachment artikelen ontvangt is het verplicht ze de volgende dag al in behandeling te nemen.

 

Niet alleen Presidenten kunnen worden impeached

Ongeacht wat de Senaat beslist, Trump gaat nu al de geschiedenisboeken in als de enige President die twee keer impeached is (in 2019 en nu). En dat terwijl slechts twee andere Presidenten het stempel van impeachment kregen: Andrew Johnson in 1868 en Bill Clinton in 1999. President Nixon was al afgetreden voordat het Huis daadwerkelijk over een impeachment kon stemmen. In de hele geschiedenis van de VS heeft de Senaat 20 keer eerder een impeachment in behandeling genomen. Drie keer ging dit dus om een President. Veel vaker ging het om een federale rechter, een enkele keer om een Senator en een Oorlogsminister. Want ook die kunnen worden impeached.

Tweederde meerderheid

 

Om Trump te veroordelen is een tweederde meerderheid in de Senaat nodig: minstens 67 van de 100 stemmen. Met 50 Republikeinen in de Senaat wordt dat een lastig verhaal, want er zijn dus 17 Republikeinse Senatoren nodig om aan die tweederde meerderheid te komen. Er gaan wel geruchten dat steeds meer Republikeinen voor willen stemmen, maar zeker is dit allerminst. 

Veroordeling 

Mocht een tweederde meerderheid van de Senaat ook voor impeachment stemmen, dan wordt Trump officieel veroordeeld. Als de Senaat voor een veroordeling heeft gestemd, besluit het wat de straf is: uit het ambt zetten, of daarbovenop voorkomen dat hij in de toekomst een hoog federaal ambt kan bekleden (zoals President). Uit het ambt zetten zal in Trump’s geval te laat komen. De veroordeling blijft echter wel staan.

 

Diskwalificatie voor toekomstig presidentschap

Om Trump te diskwalificeren voor deelname aan toekomstige verkiezingen is een simpele meerderheid in de Senaat nodig, oftewel 51 stemmen. En die hebben de Democraten. Maar – er is een maar – die stemming voor diskwalificatie gebeurt normaal gesproken alleen na een veroordeling. Bij een President is dit nog nooit eerder gebeurd, wel bij drie federale rechters. Kan Trump worden gediskwalificeerd zonder een veroordeling? Dit is nog onbegonnen terrein, het staat niet expliciet in de Grondwet en de meningen van experts verschillen. De Grondwet geeft de Senaat wel wat vrijheid, maar er is op dit moment nog geen duidelijk antwoord op.